આશરે પચીસેક વર્ષમાં
એકદમ મસ્ત મસ્ત હજારો
જિંદગી જીવવી છે .
નવું નવું બધું જ enjoy કરવું છે.
પ્રેમરૂપી ખળ ખળ વહેતી નદી
સ્નેહવર્ષાથી છલોછલ ભરી દેવી છે.
અને એ નદી પર કોઈ પણ જાતના
બંધનું અસ્તિત્વ કાયમ માટે
નિર્મૂળ કરી દેવું છે.
Simply live each moment fully
નો  અભિગમ હવે આત્મસાત કરવો છે.
સંગીત, કલા, નૃત્ય, લેખન, સેવા
કે દેશ-વિદેશની travel
બધું જ માણવું છે.
વિવિધ માનવીય talents ને પૂરે પુરા
સન્માન સાથે ઉજવવી છે.
કરુણાને ઉમેરી પ્રેમની આ નદીને
મધુરી બનાવી જીવનભર
વહેવડાવવી છે.
હું જોઈ રહ્યો છું કે
વિસ્તરતો મૈત્રીભાવ
અને એમાં સમગ્ર વિશ્વને પોતે આવરી લઇ
mature બનેલી પ્રેમગંગાને
પોતાના ગંતવ્ય સ્થાન
તરફ લઇ જઈ એમાં ભળી જાય છે.
જીવ સમાધિસ્થ બની જાય છે.
સર્વત્ર પ્રેમ.

દ્રશ્ય કે અદ્રશ્ય

કોઈ સારું પુસ્તક મળી જાય ત્યારે હું ખોવાઇ જાઉં છું,
કઈ સરસ લખતો હોઉં ત્યારે હું અદ્રશ્ય થઇ જાઉં છું,
પ્રકૃતિના સાનિધ્યમાં એક થઇ જાઉં છું, અને હું ફરી અદ્રશ્ય થઇ જાઉં છું.
સરસ વાતચીતમાં હું conversation બની જાઉં છું,
વરસતા વરસાદની હું હેલી બની જાઉં છું,
સૌન્દર્ય રસનું પાન કરતા,ત્યારે હું અદ્રશ્ય થઇ જાઉં છું.
મારા અક્ષરોમાં, શબ્દોમાં અને વિદ્યાર્થીઓ સાથે ભણવામાં ફરી અદ્રશ્ય થઇ જાઉં છું,

પણ હું એમાંજ દ્રશ્યમાન પણ થાઉં છું.

આખું વિશ્વ મારા મનમાં જ વસેલું છે.
મન થાય ત્યારે દુનિયાના કોઈ પણ ખૂણે,
કલ્પનાની પાંખ પર બેસી ઉડી શકું છું,
અને હું ફરી અદ્રશ્ય થઇ જાઉં છું.

અહેસાસ

રાહ સતત
ભાવ પ્રતિક્ષા કરે
આવાગમન
અંતર બને
સ્નેહ રસ સભર
જીવન ભર

બોલતી દિવાલો,
અસ્તિત્વની શાબ્દિક અનુભૂતિ,
અપ્રત્યક્ષ પણ પ્રત્યક્ષ,
સ્પંદનોની આવનજાવન
અમર અહેસાસ.

અચાનક ક્યાંકથી
ફરી અંતરે
સંભળાતો અહેસાસ થતો
મધુરો સાદ
અને ગમે એવા ફેરફારોમાં
પણ ટકી રહેતો
આ અમર સંબંધ

અંતરના સુરોનો રણકાર,
અને  એના થકી કદી ન પૂરો થતો સંવાદ.
સુર અને મૌનની,
તડકા અને પડછાયા જેવી સફર.
શબ્દોનું પીગળવું,
અને  સ્પંદનોનું ત્વરિત આલેખન.
શમણાનું સર્જન પણ
અસ્તિત્વનો અમર અહેસાસ.

અંતર બને અંતરવિહીન

અંતર અનંત,

પણ ક્ષિતિજમાં જ અંતર,

ને ક્ષિતિજમાં જ શરૂઆત

ઉમળકો અસીમ, ને આનંદ અપ્રતિમ,

બંને આંતરિક.

ગહન પ્રશ્નોપનિષદ, પણ વૈચારિક અનૂભુતી,

સંબંધ બને પરમ આનંદ

Inner Bliss within the horizon,

અંતર બને અંતરવિહીન

રંગબેરંગી ફૂલો વિવિધ રંગો ચારે દિશામાં ફેલાવી રહ્યા છે.

ફૂલોની મહેફિલ જામી છે.

કાલની કોઈને ચિંતા નથી.

આ રંગતમાં એક અતિસુંદર ફૂલ વિચારે છે:

‘કાલે કદાચ હું કોઈ મંદિરના

શીવલિંગ પર સ્થાન પામીશ,

અથવા કોઈ બુકેના શણગાર પર.

ઇકેબાનાની સુંદર ગોઠવણી પર,

કે દાદર સ્ટેશન પાસે ફૂલો વેચતા ફેરિયા પાસે.

કેન્ડલ લાઈટ ડીનર લેતા કોઈ કપલના ટેબલ પર

કે કોઈ મંડપની સજાવટમાં.

ભલે મારું અસ્તિત્વ ક્યાંનું ક્યાં જતું રહેશે,

પણ જ્યાં હોઈશ ત્યાં આંનદની રેલમછેલ ફેલાવતું હશે.

એ જ મારો આનંદ અને એજ સર્વસ્વ.

ભૂતકાળની ડાયરીના
પાના વાચું છું.
નાનપણથી અત્યાર સુધી
કેટલા મિત્રો બન્યા
અને કેટલી બધી વાતો કરી.
સમયની ગહેરાઈમાં ઘણા તો વિસરાઈ ગયાં.
પણ એમની સાથે ફોડેલા ફટાકડા
અને માણેલી તોફાની પળો તો યાદ રહી ગઈ.
કોલેજ અને નવા મિત્રો બન્યા.
લાયબ્રેરીમાં બેસી physics ના problem solve કરેલા તે યાદ રહ્યું.
અનુભવો અને સંસ્મરણો માનસપટ પર હમેશ માટે અંકિત થઇ ગયાં.
અને પછી ફેસબુક અને બ્લોગના માધ્યમ દ્વારા
નવું સર્જન અને લખવાની અદમ્ય ઈચ્છા.
દસેક વર્ષ પહેલાની ભારતની મુલાકાત
અને એની યાદો આજે ફરી તાજી થઇ.
સંકલ્પનો ઢોસો, વિશાલા અને રજવાડુંનું સ્વાદિષ્ટ જમણ.
અમદાવાદની કોન્ફરન્સ.વાતચીત અને ફેસ ટુ ફેસ મુલાકાત.
પાપડી, લીલવાનું શાક અને ઊંધિયું.
ખેતરમાં બેસીને પીવાયેલો શેરડીનો મીઠો અમૃતરસ
કે પછી સુરતની હોટલમાં સાથે માણેલી મકાઈ કી રોટી અને સરસો કા સાગ.
ત્યાંથી ઓસ્ટ્રેલિયા મિત્ર સાથે કરેલી વાતો.
મુંબઈની હોટલમાં લીધેલી મસ્ત કોફી.
વર્ષો પછી મુંબઈના થીએટરમાં જોયેલું મુવી.
એ બધું ફરી એક વાર ચલચિત્રની માનસપટ પરથી પસાર થઇ ગયું.

સંવેદના અને સ્મરણોની આ મિલકત ને કદી ખૂટવા દેશો નહિ. એના વગર માનવ ‘માનવ’ રહેશે નહિ.

રાત્રે સુતી વખતે હ્રદયનું દ્વાર થોડું ખોલ્યું. ત્યારે એક સારો ખ્યાલ અંતરમાં કંડારાઈ ગયો. પછી ખ્યાલ અને વિચાર વચ્ચેનો નાનકડો સંવાદ: પ્રેમ માત્ર કાવ્યમાં જ સીમિત રાખતો નહિ કે એનું માર્કેટિંગ પણ કરતો નહિ. દરેક પળે દરેક ક્ષણે ધોધમાર વરસાદની જેમ વરસાવજે. પ્રેમની આ ગંગાને નિરંતર વહેતી રાખજે. વિચારે કહ્યું ‘આ તારું નાનકડુ gesture મારે માટે infinite energy બનીને આવ્યું છે. કોઈ અભાવ નહિ, માત્ર પ્રેમ. માત્ર સહજ આનંદ. માત્ર હૃદયમાંથી એની જાતે જ ઉદ્ભવતા વિચારો અને રેલાઈ જતો મૈત્રીપૂર્ણ સહજ ભાવ.’

Reincarnation લાગણીનું

શોધખોળ અને રીસર્ચમાંઅટવાઈ જતી લાગણી,
Capitalism અને Competition માં
Confuse થતી લાગણી,
Like અને Dislike ની દુનિયામાં
Overreactive બનતી લાગણી,
અંતે પોતાનું જ અસ્તિત્વગુમાવતી લાગણી.
પણ એક દિવસ અચાનક,
અંતરે મનોમંથન-શોધખોળ લાવતી
માનવજાતમાટે કઇક ઉપયોગી ચીજ.
અને એ જ અરસ પરસની બનતી સ્નેહ સભર ઉપહાર.
અને પછી Capitalism અને Competitionને
માત આપતું Collaboration,
લાગણી ફરી પામતી બીજો જન્મ,
પ્રેરણાનો અનુપમ સ્ત્રોત બનતી,
આ મીઠી મધુરી લાગણી.

સાથ, સહકાર અને પોતાના સાથે (મિત્રો, કુટુંબના સભ્યો કે કોઈ પણ વ્યક્તિ જેને આપણે ‘તું’ કહીને બોલાવી શકીએ. (તદ્દન informal)) માણેલી મીઠી પળો એટલે સંતોષની સ્વર્ગીય અનુભૂતિ..સાદા શબ્દોમાં લખું તો સંતોષ એટલે દરેક પળને મન ભરીને આનંદથી માણવી. દરેક કાર્યને પુરેપુંર મન રેડીને પૂરું કરવું. સર્વત્ર સંતોષ. માત્ર આનંદ. એ સંતોષની ચાવી વ્યક્તિગત અભિગમમાં છુપાયેલી છે .સંતોષ પોતાના attitude પર આધાર રાખે છે.

પરસ્પરની તુલનાઅને સરખામણીમાં ઈર્ષા ઉમેરાય છે ત્યારે એના પાયા પર અસંતોષનું મકાન ચણાય છે. ‘સ્વ’ની સાથે તુલના કરી આગળ વધવું એ જુદી વાત છે. કોઈની પણ સાથે સરખામણી નહિ કે કોઈને પાછા પાડીને આગળ વધવાની વાત નહિ. ‘થોડામાં ઘણા’નો અનુભવ કરી ‘ફૂલ નહિ તો ફૂલની પાંખડી’ મેળવીને પણ સંપૂર્ણ આનંદનો સાક્ષાત્કાર એટલે સંતોષની ચરમ સીમા…

સાંજની ચહા પીતાં પીતાં એમાં વિશ્વાસ, પ્રેમ, લાગણી, સ્નેહ અને આનંદનું સંમિશ્રણ કર્યું. સાચે જ, ચહા પીવાની ખુબ જ મજા પડી…

રીસર્ચ કરો…અને જીવનભરનો મીઠો સંગાથ મેળવો!

અહિ પી.એચ.ડી. કરતાં વિદ્યાર્થીઓને કોઇ વાર એમની ‘લેબ’માં મળું છું ત્યારે મને એવું લાગે છે કે એમની લેબ એમનું બીજું ઘર જ બની ગયું હોય છે.

સવારે દસેક વાગ્યાથી લગભગ રાત્રે ૨ વાગ્યા સુધી એમના પ્રયોગો ચાલતા જ હોય છે. લેબની નજીક જ ફીલાડેલ્ફિઆનું ટ્રેન સ્ટેશન છે. ત્યાં french fries, અને કોફી પીવા થોડો બ્રેક લેવા જાય. અને આવીને પાછું રીસર્ચનું કાર્ય ચાલુ. દર અઠવાડિયે રીસર્ચનું કાર્ય કેટલું આગળ વધ્યું તે બધાએ તેમના રીસર્ચ એડવાઇઝરને બતાવવાનું હોય છે.

પણ ….એક ટ્વીસ્ટ!

અહિ માત્ર રીસર્ચ જ નહિ; એવું પણ બન્યું છે કે વિદ્યાર્થી અને વિદ્યાર્થીની એક જ પ્રોજેક્ટની ટીમમાં હોવાથી એમની વચ્ચેની મૈત્રી કોઈ વાર જીવનભરના સંગાથમાં પરિણમેં છે. પાંચ પાંચ વર્ષ સુધી અસીમ શોધખોળ કરતાં કરતાં સાથે આવતી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરતાં કરતાં એમની મૈત્રી ક્યારે અતુટ અને ગાઢ બની જાય છે તે એમને જ ખબર પડતી નથી.બે વર્ષ પહેલાનો આ પ્રથમ અનુભવ:બંને જણા મને એમના ન્યુઝ આપવા મને મળવા આવ્યા અને એમના ડીફેન્સ presentationમાં આવવા માટે ખાસ આમંત્રણ આપતા ગયા.બંનેના ચહેરા પરનો આનંદ સહજ રીતે દેખાઈ આવતો હતો…મેં એમના ડીફેન્સ presentationમાં જવાનું નક્કી કર્યું. ગુજરાતી અને તેલુગુ કે પછી મરાઠી અને ગુજરાતી — આવી integrated pairs બની છે, બની રહી છે અને આપણું ભારત વિદેશમાં united બની રહ્યું છે. એવી જ રીતે અમેરિકન અને ભારતીય પેર પણ ખરી.

પ્રેમ ને કોઈ સરહદ કે બાધ નથી. Love is eternal and omnipresent.

સ્કુલની શરૂઆત થાય ત્યારે ચોમાસાના દિવસો હોય. છબછબિયા કરતા કરતા જવાનું અને આવવાનું.

ભીંજવાનું અને ભીંજાવાનું. ખુબ મજા આવતી. હજી એ દિવસો યાદ કરી ચોમાસાને યાદ કરી લેવાય છે.

ખુબ વરસાદ પડે અને રજા પડી જાય એવી પ્રાર્થના દરરોજ કરવામાં આવતી.મોટા થયા. જવાબદારી વધી. અમુક limitations. મર્યાદાઓ પણ એને લીધે આવી ગઈ.પણ કોઈ વાર બાળસહજ બની મુક્ત મને વિહરવાનું મન પણ થઇ જાય. એટલે ફરી બાળપણમાં ડોકિયું કરી મારા ચોથા ધોરણ ના સરને ને યાદ કરી લઉં.

બે વર્ષ સુધી ઘરે મને લેવા આવતા, સ્કુલે લઇ જતા. આટલા વર્ષો પછી પણ એનો ચહેરો યાદ આવી જાય છે. નિસ્વાર્થ ભાવે અમને ભણાવ્યા. મને સલાહ આપતા કે દુધ તો બેસીને જ પીવાનું, અને જ્યા સુધી પી ન લંઉ ત્યાં સુધી મારી પાસે જ બેસતાં.જેમણે મને લોકમાન્ય તિલક વિષે પાચ મિનીટ બોલવા બોલાવ્યો અને હું કઈ જ બોલી ન શક્યો.ઉભો તો થયો પણ બે શબ્દો પણ નીકળ્યા નહિ. ચાર પાચ વખત મારી પાસે બોલાવવાનો ખુબ પ્રયત્ન કર્યો. ગળગળા થઇ ને મને કહેતા કે બોલવાની બીક તો તારે દુર કરવાની જ છે. ખુબ જ શરમાળ પ્રકૃતિ એ દિવસો માં. વર્ગની કોઈ વિદ્યાર્થીની નોટબુક માંગે તો એને કોઈ મિત્ર દ્વારા પહોચતી કરવામાં આવતી.

ત્યારે મને ખબર ન હતી કે ભવિષ્યમાં જીવનભર મારે વિદ્યાર્થીઓ સમક્ષ ઉભા રહી ને બોલવાનું જ છે..એ શરૂઆતનું ભણતર કે જેમાં શિક્ષકોએ ખરેખર સંવેદનશીલ બની આગળ ભણાવવા માટે સક્ષમ કર્યા એ જીવનભર નહિ ભૂલાય. એ વખતે કોઈ private tuition હતું નહિ. માત્ર શૈક્ષણિક અભિગમ અને વિદ્યાર્થીઓ પ્રત્યેનો નિસ્વાર્થ પ્રેમ..